بررسی شتاب رشد اقتصادی در ایران و عوامل موثر بر آن

رشد اقتصادی و حفظ آن، هدف نهایی کلیه نظام‏های اقتصادی است. لذا بررسی عوامل موثر بر رشد اقتصادی از دید نظری حائز اهمیت است. مطالعات پیرامون رشد اقتصادی در دودهه اخیر، در ارتباط با علت تفاوت تغییر رشد و بررسی تفاوت درآمد در کشورهای مختلف بوده است. پژوهش حاضر دو هدف را دنبال می‏کند؛ نخست، بررسی شتاب رشد اقتصادی در ایران که بدین منظور از الگوی حسابداری رشد استفاده شده‏است. دوم، بررسی عوامل موثر بر رشد تولید ناخالص داخلی طی دوره 1386-1358 که بدین منظور، روش خود رگرسیون‏برداری (var) بکار گرفته ‏شده‏است. با توجه به اینکه در کشورهای نفت‏خیز، رابطه نزدیکی بین درآمدهای نفتی و رشد تولید ناخالص داخلی وجود دارد، در این تحقیق تولید ناخالص داخلی با نفت و بدون نفت مورد مقایسه تطبیقی از نظر شتاب گرفتن رشد و عوامل موثر بر آن قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل توابع واکنش آنی نشان می‏دهد که واکنش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی با نفت و بدون نفت نسبت به شوک وارده از سوی تمامی متغیرهای مستقل الگو تا حدود دو دوره کامل می‏شود و پس از آن اثر شوک‏ها از بین می‏رود. هم‏چنین، نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس خطای پیش‏بینی دلالت بر آن دارد که در هر دو الگوی رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت بیشترین توضیح‏دهی نوسانات رشد توسط خود متغیر صورت می‏گیرد که سهمی بیش از 70 درصد را به خود اختصاص می‏دهد. پس از آن بیشترین توضیح‏دهی مربوط به نوسانات رشد تولید ناخالص داخلی با نفت، به ترتیب متغیر مجازی جنگ، نسبت مخارج جاری دولت به gdp و تورم انجام می‏شود. در رابطه با الگوی تولید ناخالص داخلی بدون نفت، بیشترین توضیح‏دهی مربوط به نوسانات رشد اقتصادی به ترتیب توسط سهم سرمایه‏گذاری کل به تولید ناخالص داخلی، متغیر مجازی جنگ، تورم و درجه باز بودن اقتصاد می‏باشد. سایر متغیرهای الگو سهم ناچیزی در نوسانات رشد اقتصادی داشته‏اند. بنابراین گرچه دستیابی به رشد اقتصادی مهم است ولی مهمتر از آن تداوم رشد اقتصادی می‏باشد. بر اساس نتایج تخمین‏های موجود می‏توان بیان داشت جهت بهبود رشد و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی باید توجه جدی و اساسی به استفاده بهتر از درآمدهای نفتی و سیاست‏های اقتصادی دولت در جهت ایجاد ثبات اقتصادی برای فراهم کردن بستر مناسب اقتصادی ضروری است.